Gr. III, 2 (=1131)            

Manuscript description

Venezia, Biblioteca nazionale Marciana, Gr. III, 2 (=1131)

1101-1200 · membr. · cc. 222 (numerazione delle carte da 1 a 222; bianca c. 44v) · mm 230165.

Fascicolazione: 1-4x8 (32), 5x9 (41), 6x6 (47), 7-26x8 (207), 27x7 (214), 28x8 (222).
Righe: linee di scrittura 31.
Disposizione del testo: una colonna di scrittura.
Scrittura e mani: una sola mano ha vergato tutto il testo; secondo Mioni si tratta di scrittura italomeridionale.
Stato di conservazione: la pergamena è di pessima qualità; ci sono molti fori originari; molte carte sono danneggiate dall'umidità; la parte centrale delle cc. 6-11 è molto annerita.

Decorazione: 1101-1200; iniziali maggiori e minori sono eseguite con inchiostro rosso; pylai e fascette ornamentali sono eseguite con inchiostro rosso.

Legatura: 1701-1800 (sul dorso si trova scritto il titolo "Apostolrum canones et alia"); assi in cartone; mezza pergamena.

Storia: nel margine inferiore di c. 1r si trova il numero "226", che indica l'appartenenza alla Biblioteca Naniana; si veda anche: https://pinakes.irht.cnrs.fr/notices/cote/70370/.

Nani <casa> (ABI I 690, 248-252).

Nani 226 (Nani, Giacomo).

cc. 1r-6v
Titolo identificato: Canones Apostolorum, DOC, 1, 449; CPG 1740; CPG 1740.3; ed. Joannou, 1.2, 1962, 8-53.
Osservazioni: con scoli.

cc. 6v-11r
Autore: Concilium oecumenicum Nicaenum <a. 325> (CPG 8511-8527).
Titolo identificato: Canones, CPG 8513.
Argomento inc. Ἀλεξανδρεία πόλις ἐστὶ μεγίστη (c. 6v).

cc. 11r-14r
Autore: Synodus Ancyrana <a. 314> (CPG 8501-8502).
Titolo identificato: Canones XXV, CPG 8501.
Argomento inc. Λιωγμοῦ ὄντος σφοδροτάτου καὶ τῶν κατὰ τόπον χριστιανῶν.

cc. 14r-15r
Autore: Synodus Neocaesariensis <a. 319 ?> (CPG 8504-8505).
Titolo identificato: Canones XV, CPG 8504.
Argomento inc. Ἄλλη σύνοδος ἀγίων ἐπισκόπων.

cc. 15r-20v
Autore: Synodus Sardicensis <a. 343> (CPG 8560-8571).
Titolo identificato: Canones XXI, CPG 8570.1.
Argomento inc. κωνσταντίου βασιλέως τοῦ υἱοῦ κωνσταντίνου.

cc. 20v-23r
Autore: Synodus Gangrensis <ca. 340> (CPG 8553-8554).
Titolo identificato: Canones XX, CPG 8554.
Titolo identificato: Epistula synodalis, CPG 8553.
Argomento inc. κυρίοις τιμιωτάτοις.

cc. 23r-27r
Autore: Synodus Antiochena <a. 330> (CPG 8535-8536).
Titolo identificato: Canones XXV, CPG 8536.

cc. 27r-30r
Autore: Synodus Laodicena <sec. 4. ex.> (CPG 8607).
Titolo identificato: Canones LIX, CPG 8607.
Argomento inc. Καὶ ἐν λαοδικία τῆ μητροπόλει τῆς φρυγίας.

cc. 30v-33r
Autore: Concilium Constantinopolitanum <a. 382> (CPG 8602-8604).
Autore: Concilium oecumenicum Constantinopolitanum I <381> (CPG 8598-8601).
Titolo identificato: Canones II, CPG 8603; questi due canoni seguono i quattro del concilio ecumenico I.
Titolo identificato: Canones IV, CPG 8600.
Argomento inc. Τὴν βασιλείαν θεοδώσιος ὁ μέγας (c. 30v).
Testo inc. Ἀρχὴ μὲν ὑμῖν, expl. εὐταξίαν.

cc. 33r-37r
Autore: Concilium oecumenicum Ephesinum <a. 431> (CPG 8620-8867).
Titolo identificato: Canones VIII, CPG 8800.
Argomento inc. Ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ ἤδη ῥηθέντος.

cc. 37r-43r
Autore: Concilium oecumenicum Chalcedonense <a. 451> (CPG 8945-9307).
Titolo identificato: Canones, ed. Joannou, 1.1, 1962, 69-97.
Testo expl. ἀλεξανδρέων μεγαλοπόλεως.
Argomento inc. ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ ἤδη ῥηθέντος.

cc. 43r-44r
Titolo elaborato: Notitia sul quinto concilio contro Origene, Evagrio, Didimo.
Testo inc. Μετὰ χρόνον ἑκατὸν τῆς ἐν χαλκηδόνι συνόδου, γέγονεν.

cc. 45r-68r
Autore: Concilium oecumenicum in Trullo <a. 691> (Quinisextum; CPG 9443-9444).
Titolo identificato: Canones CII, CPG 9444; a causa della caduta di una carta dopo c. 47 sono enumerati solamente 95 canoni.
Titolo identificato: Sermo allocutorius sanctorum Patrum ad Iustinianum imp., CPG 9443.

cc. 68r-74v
Autore: Concilium Nicaenum II <a. 787> (Mansi, 12, 1766, 951-1154).
Titolo identificato: Canones, ed. Joannou, 1.1., 245-285; è aggiunto il canone κγʹ (ed. PG, 137, 965 ιεʹ).
Argomento inc. Ἔτους ͵ςσϞγʹ τῆς τοῦ κόσμου κτήσεως.

cc. 74v-79r
Titolo identificato: Canones, ed. Joannou, 1.1., 293-341; canones 17 synodi Constaninopolitanae I et II in templo Apostolorum.

cc. 79r-81r
Autore: Dionysius: Alexandrinus <247/8-264/5> (santo; DOC, 1, 643-644).
Titolo identificato: Epistula ad Basilidem, DOC, 1, 643; CPG 1569.

cc. 81r-83r
Autore: Petrus: Alexandrinus <sec. 3.-4.> (patriarca di Alessandria <1.>; DOC, 2, 1454).
Titolo identificato: Epistula canonica, DOC, 2, 1454; CPG 1639.

cc. 83r-84v
Autore: Gregorius: Thaumaturgus <fl. ca. 270> (DOC, 1, 884-885).
Titolo identificato: Epistula canonica, DOC, 1, 885; CPG 1765.

cc. 84v-88r
Autore: Athanasius <santo; patriarca di Alessandria>.
Titolo identificato: Epistula ad Amun, DOC, 1, 304; CPG 2106.
Osservazioni: a c. 86v excerptum da Epistula festalis n. 39; a c. 87v excerptum da Epistula ad Rufinianum; a c. 88r excerptum inc. "Ἐὰν καταληφθῆ", expl. "ὁ ἀπόστολος" (ed. Jouannou, 2, 1963, 63-82).

cc. 88r-104r
Autore: Basilius: Caesariensis <santo; ca. 330-379> (DOC, 1, 368-378).
Titolo identificato: Epistulae, DOC, 1, 369-375; epistole canoniche ed excerpta vari.

cc. 104r-109r
Autore: Gregorius: Nyssenus <sec. 4.> (DOC, 1, 869).
Titolo identificato: Epistula canonica ad Letoium, DOC, 1, 880; CPG 3148.

cc. 109r-110v
Autore: Timotheus: Alexandrinus <sec. 1.> (patriarca; 1.; DOC, 2, 1756).
Titolo identificato: Responsa canonica, DOC, 2, 1756; CPG 2520.

cc. 110v-111v
Autore: Theophilus: Alexandrinus <385-412> (patriarca di Alessandria; DOC, 2, 1739-1740).
Titolo identificato: Edicta canonica, DOC, 2, 1739; CPG 2678; 2. Commonitorium; 3. Narratio de iis qui dicuntur Cathari; 4. Agathoni episcopo.

cc. 111v-112r
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Ad episcopos qui sunt in Libya et Pentapoli, CPG 5379.

cc. 112r-114r
Autore: Gennadius: Constantinopolitanus <fl. 458-471> (DOC, 1, 803).
Titolo identificato: Epistula encyclica, DOC, 1, 803; CPG 5977; Pitra, 2, 1868, 183-187.

cc. 114r-116v
Titolo identificato: Ho tomos tēs henōseōs, ed. Ralles-Potles, 5, 1855, 3-10.

cc. 116v-117v
Autore: Sisinnius: Constantinopolitanus, II. <m. 998> (LexMa, VII, 1938-39).
Titolo identificato: Jus Canonicum Graeco-Romanum , PG, 119, 726-1296; Canoni del patriarca di Costantinopoli Sisinnio, ed. PG, 119, 733 lin. 4... 741 lin. 7; con aggiunta di uno scolio.

cc. 117v-118r
Autore: Alexius: Constantinopolitanus <1025-1043> (DOC, 1, 94).
Titolo identificato: Sententiae Synodales, DOC, 1, 94; PG, 119, 743-748, 827-850; ed. PG, 119, 744 A-C.
Testo inc. Προκαθεζομένου ἀλεξίου (c. 117v).

c. 118r
Altra relazione di D.I.: Constantinus <imperatore d'Oriente, 7.; 913-959> (DOC, 1, 542).
Autore: Leo <imperatore d'Oriente; 6.> (PMA, 439).
Titolo identificato: Delectus Legum Compendiarius Leonis et Constantini , PG, 113, 454-549; ed. PG, 113, 493 D-496 lin. 3.

c. 118rv
Autore: Johannes: Presbyter <m. 1203> (PMA, 405).
Titolo identificato: Epistula ad Leonem Grammaticum et archiepiscopum Calabriae, DOC, 2, 1180; PG, 120, 177-180.

cc. 118v-120r
Titolo elaborato: Canoni tratti da varie fonti.

cc. 120v
Autore: Concilium oecumenicum Nicaenum <a. 325> (CPG 8511-8527).
Titolo identificato: Decretum de Paschate, CPG 8514.

c. 121r
Titolo identificato: Canones, ed. Joannou, 1.2, 1962; ed. Joannou, 1.2, 1862, 484-485.

cc. 121r-122r
Titolo elaborato: Canoni .
Testo inc. Ὂτι οὐκ ἔξεστιν ἱερεὺς κοσμικὸν ἀποτάσσειν μοναχόν (c. 121r).

c. 122r
Autore: Gregorius: Thaumaturgus <fl. ca. 270> (DOC, 1, 884-885).
Titolo identificato: Epistula canonica, DOC, 1, 885; CPG 1765; canone 11.

c. 122rv
Titolo identificato: Capita S. Basili <Magni?>, Milano, Codices Graeci ambrosiani, 143; cfr. cod. Ambr. B 107 sup. c. 150r.
Testo inc. Οὐκ ἔξεστι τοὺς ἀπὸ τῆς ἱεροσύνης ἐπὶ τὸ μοναχικὸν ἐρχομένους (c. 122r).

c. 122v
Titolo elaborato: Novelle sulle nozze, frammento.
Testo inc. Οἰ πρὸς γάμον συναπτόμενοι (c. 122v).

cc. 122v-123r
Titolo identificato: Canones, ed. Joannou, 1.2, 1962; ed. Joannou, 1.2, 1862, 482-486.
Testo inc. Ὢρισεν ἡ ἁγία καὶ οἰκουμενικὴ σύνοδος (c. 122v).

c. 123v
Autore: Matthaeus: Blastares <sec. 14.> (DOC, 2, 1308).
Titolo identificato: Syntagma alphabeticum, DOC, 2, 1308; PG 144, 959-1400; 145, 9-212; ed. PG, 145, 17.
Testo inc. Πρόκλαυσίς ἐστι τὸ ἔξω τοῦ περιβόλου (c. 123v).

c. 123v
Titolo presente: ἐκ τῆς συγγραφῆς τοῦ λειμωναρίου περὶ τῆς προσευχῆς τοῦ ἁγίου πάπα λέοντος ἧς ἐδεήθη τοῦ κορυφαίου τῶν ἁποστόλων πέτρου (c. 123v), cfr. Codd. Vallicell. 33 c. 340v e ambr. B 107 sup c. 151v.
Testo inc. Οὗτος ὁ μακαριώτατος καὶ ἰσάγγελος πάπας (c. 123v), expl. ἐχειροτόνησας (c. 123v).

c. 124rv
Autore: Nicon: Raithuensis <sec. 11.> (DOC, 2, 1360).
Titolo identificato: De ieiunio Deiparae, DOC, 2, 1360; PG, 127, 525-528.

cc. 124v-128v
Autore: Nicon: Raithuensis <sec. 11.> (DOC, 2, 1360).
Titolo elaborato: Risposta sull'argomento De ieiunio Deiparae, ed. PG, 127, 520-525; cfr. cod. Ambr. B 107 sup. c. 153r.
Testo inc. Ἐπειδήπερ ἡ αἵτησίς σου (c. 124v), expl. σωτηρίαν ὁμοῦ σώματος καὶ ψυχῆς. ἀμήν (c. 128v).

cc. 128v-129r
Titolo elaborato: Sul vescovo Pafnuzio.
Testo inc. Παφνόυτιος ἐπισκοπος, ὂστις ἦν ἐκ μιᾶς πόλεως τῆς ἀνωθηβαίδος (c. 128v), expl. τοῖς βουλομένοις ἀπέχεσθαι (c. 129r).

cc. 129r-163v
Titolo identificato: Canones, ed. Joannou, 1.2, 1962; ed. Joannou, 1.2, 1962, 159-422.
Testo inc. Μετὰ τὴν ὑπατείαν τῶν ἐνδοξοτάτων βασιλέων (c. 129r).

cc. 163v-170r
Autore: Photius: Constantinopolitanus <ca. 820-891/4> (PMA, 553).
Titolo uniforme: Epistulae, DOC, 2, 1497-1500; PG 102, 585-990; epistola enciclica: ed. PG, 102, 717-741; opera adespota.

cc. 170r-191v
Autore: Johannes: Scholasticus <ca. 525-577> (PMA, 407).
Titolo identificato: Synagoga L titulorum, CPG 7550; opera adespota.

cc. 191v-197r
Autore: Johannes: Scholasticus <ca. 525-577> (PMA, 407).
Titolo identificato: Collectio LXXXVII capitulorum, DOC, 2, 1189; CPG 7551; capp. 2, 4, 48, 53, 36, 38, 44, 18-19, 75, 12-16, 25-27, 55, 59, 76, 87.

c. 197r
Titolo elaborato: Sulle puerpere, cfr. cod. Ambr. E 94 sup. c. 199r.
Titolo presente: Λέοντος δεσπότου... (c. 197r).
Testo inc. Περὶ τοῦ τὰς κυούσας ὂσαι τοῦ θείου ἀμέτοχοι φωτισμοῦ (c. 197r).

c. 197r
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Responsiones ad Tiberium diaconum, DOC, 1, 595; CPG 5232.
Testo inc. Τὸ δέγε δῶρον, ἤτοι τὴν προσφορὰν ἣν τελοῦμεν μυστικῶς (c. 197r).

c. 197v-198r
Titolo elaborato: Canoni IX, XVII, XXVIII del concilio di Calcedonia, con scoli.

c. 198r
Titolo elaborato: Canoni, quattro.
Titolo presente: βιβλίου αʹ τοῦ κώδικος, διάταξις βʹ, ιζʹ, κδʹ, καʹ (c. 198r).
Testo inc. Δεῖ εἰδέναι ὡς οἱ τοῦ ἰλλυρικόυ ἂπαντες ἐπίσκοποι ὑπὸ τῶν ῥώμης ἁγιώτατον θρόνον τελοῦσιν.

cc. 198v-201v
Titolo elaborato: Sui sette concili ecumenici, cfr. cod. Ambr. G 57 sup. c. 33v.
Testo inc. Πρώτη σύνοδος γέγονεν οἰκουμενικὴ ἐν νικαία (c. 198v), expl. ἀκατακρίτως παραστῆναι τῶ φοβερῶ καὶ φρικτῶ βήματι χριστοῦ... ἀμήν (c. 201v).

cc. 202r-204r
Altra relazione di D.I.: Gregorius: Thaumaturgus <fl. ca. 270> (DOC, 1, 884-885).
Autore: Photius: Constantinopolitanus <ca. 820-891/4> (PMA, 553).
Titolo uniforme: Epistulae, DOC, 2, 1497-1500; PG 102, 585-990; epp. 19, 20, 21, 22; segue un frammento dall'ep. canonica canone XI di Gregorius Thaumaturgus, ed. Joannou, 2, 29-30.

cc. 203r-220v
Autore: Symeon: Metaphrastes <sec. 10.> (DOC, 2, 1675-1679).
Altra relazione di D.I.: Synodus Antiochena <a. 330> (CPG 8535-8536).
Altra relazione di D.I.: Synodus Sardicensis <a. 343> (CPG 8560-8571).
Titolo identificato: Epitome canonum, DOC, 2, 1676; PG 114, 235-292; seguono due brevi notizie sul sinodo di Sardica (c. 220v) e di Antiochia (221r; cfr. Pitra, 1, 1864, 455).

cc. 221r-222v
Autore: Johannes: Ieiunator <582-595> (patriarca di Costantinopoli; DOC, 2, 1169).
Titolo presente: Τὰς δὲ δύο τεσσαρακοστάς τοῦ τε ἁγίου φιλίππου καὶ τῶν ἁποστόλων (c. 221r).
Osservazioni: a causa del cattivo stato di conservazione di queste carte si possono leggere poche parole.

Bibliografia a stampa: J.A. Mingarelli, Graeci codices manu scripti apud Nanios patricios Venetos asservati, Bononiae 1784, qui 414-418.
I.B. Pitra, Juris ecclesiastici Graecorum historia et monumenta, I–II, Romae 1864–1868, qui I, 3, 119, 426; II, 224, 376, 429, 443.
V. Beneševič, Iohannis Scholastici Synagoga L Titulorum, in "Abhandl. d. Bayer. Akad. d. Wiss., Philos.-hist. Abteilung" N.F. 14 (1937), 6-30, qui V.
E. Mioni, Bibliothecae Divi Marci Venetiarum, Codices Graeci Manuscripti, I, Codices in classes a prima usque ad quintam inclusi, II, Classis II, codd. 121-198 - Classes III, IV, V, Indices, Roma 1972, qui 138-141.
S. Delle Donne, Il codice greco Corpus Christi College 486 di Cambridge: contenuto, organizzazione testuale e legami con l’Italia Meridionale, in "Revue d'histoire des textes", 9 (2014), 375-393, 381-393.

Fonti: G.A. Ralles-M. Potles, Syntagma ton theion kai Jeron Kanonon ton te agion kai paneyphemon Apostolon kai ton ieron oikoymenikon kai topikon Eynolon kai ton kata meros agion pateron, Eklothen, Syn pleistatis allais ten ekklesiastiken katastasin diepoysais diataxesi, Meta ton arkaion exegeton kai diaphoron anagnosmaton, 5, Athenis 1855.
Patrologia Graeca, ed. J.-P. Migne, Paris 1857-1886.
I.B. Pitra, Juris ecclesiastici Graecorum historia et monumenta, I–II, Romae 1864–1868.
E. Martini-D. Bassi, Catalogus codicum Graecorum bibliothecae ambrosianae, Milano 1906.
P.-P. Joannou, Discipline générale antique, 1.1, Les canons des conciles oecumeniques (2.-9. sec.), Grottaferrata 1962.
P.-P. Joannou, Discipline générale antique, 1.2, Les canons des synodes particuliers (4.-9. sec.), Grottaferrata 1962.
Clavis Patrum Graecorum qua optimae quaeque scriptorum patrum Graecorum recensiones a primaevis saeculis usque ad octavum commode recluduntur, Turnhout 1974-2003.
Lexicon des Mittelalters, München; Zürich, [poi] LexMa, 1980-1999.
Archivio Biografico Italiano, München 1987-.
V. Volpi, DOC. Dizionario delle opere classiche, Milano 1994.
Personennamen des Mittelalters. Nomina Scriptorum Medii Aevi. PMA, red. Bearb. C. Fabian, 2. erw. Ausg., München 2000.
Griechisches Biographisches Archiv, München 2003.

Recupero da catalogo

(Mioni 1972, I.2, 138-141).


Fondo: .
Lingue:

Catalogazione: Data creazione scheda: Data ultima modifica:

Footer links

Site sections

Catalogue

Project

Downloads

Site map


The texts and the images are exclusively for personal use and to didactic and research purpose, to condition that the source is cited. Use for commercial or profit purposes is not allowed.

Valid XHTML 1.0 Strict - Valid CSS - Level Triple-A conformance, W3C-WAI Web Content Accessibility Guidelines 1.0 - Section 508.

visitators since 1 marzo 2006.