II A 21           

Manuscript description

Napoli, Biblioteca nazionale Vittorio Emanuele III, II A 21

1276-1300 · membr., guardie cartacee · cc. 3 + 382 + 7 · mm 240170.

Fascicolazione: 1 (2), 2-43 (8), 44 (2), 45-49 (8) 50 (2).
Segnatura dei fascicoli: fascicoli numerati al centro del margine superiore della prima carta di ciascuno e sul margine inferiore dell'ultima carta di ciascuno fino a c. 338 αʹ-μβʹ, poi solamente sul margine superiore della prima carta di ciascun fascicolo con numeri αʹ-εʹ (cc. 341-380).
Rigatura: permagono solamente tracce dello schema delle righe.
Specchio rigato: mm 190/165×130/140.
Righe: 33.
Scrittura e mani: un unico scriba ha vergato in inchiostro nero, in qualche punto ora sbiadito, l'intero codice nello stile 'Fettaugen' rotondo.
Stato di conservazione: pergamena di ottima qualità, oggi rovinata e macchiata dall'umidità, specialmente all'inizio e alla fine, con notevole danno per il testo. Molte carte sono state restaurate elegantemente con pergamena.

Decorazione: 1276-1300 (miniature a piena pagina raffiguranti a c. 2v Gregorio Nazianzeno assiso che parla con i vescovi, a c. 337v Basilio Magno di fronte ai monaci assiso in trono da cui fuoriescono due rivi d'acqua che circondano tutti. Fascetta a c. 3r e altre lettere iniziali in rosso e verde; titoli, lettere iniziali e maggiori in rosso).

Legatura: 1601-1700 (legatura farnesiana; sul dorso gigli farnesiani); 2 lacci; restauro: restaurato presso la badia di Grottaferrata nell'a. 1973.

Storia: a c. IIr in latino l'indice farnesiano del contenuto con la scritta: "Gregorii Nazianzeni orationes cum explanatione Iohannis Zonarae Metropolitae Heracleae. Edita sub nomine Nicetae in Bibl. PPm"; annotazioni e prove di penna alle cc. 1r, 121r, 258r, 339r. Appartenuto alla biblioteca privata di casa Farnese.

Farnese <casa>.

cc. 1r-7v
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. PG, 36, 944-969.
Titolo identificato: In s. Pascha et in tarditatem, DOC, 1, 866; precede l'argomento con poche aggiunte rispetto all'edizione (PG, 36, 994; Sajdak, 1914, 166).

cc. 7v-55r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. PG, 127, 1301-1409.
Titolo identificato: In s. Pascha, DOC, 1, 867.
Osservazioni: al titolo sono premessi due versi giambici: "Ὡς ὀγδόην πρώτην τε κυρίαν μίαν / τὴν ἡμέραν καινήν τε καὶ νέαν σέβου".

cc. 55v-68v
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; commento in latino nell'ed. PG, 127, 1409-1434.
Titolo identificato: In novam dominicam, DOC, 1, 867.
Osservazioni: precede l'argomento; sono premessi al titolo i medesimi versi giambici premessi all'orazione precedente.

cc. 68v-90r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. Hoeschel, 1587, 247-333; in latino ed. PG, 127, 1435-1480.
Titolo identificato: In Pentecosten, DOC, 1 867.
Osservazioni: al titolo sono premessi due versi giambici "γλῶσσας πυρὸς τὸ πνεῦμα τοῖς ἀγραμμάτοις / ἀνῆψε λάμψαν ἄνθρακας θεηγόρους".

cc. 90r-104r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in latino in parte ed. Billius, 1611, 795-798.
Titolo identificato: In Machabaeorum laudem, DOC, 1, 867.
Osservazioni: è premesso il verso giambico "Τὸ μακκαβαίων θαῦμα νοῦς αὐτοκράτων".

cc. 104r-116r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in latino ed. Billius, 1611, 688-692.
Titolo identificato: In laudem s. Cypriani, DOC, 1, 867.
Osservazioni: precede l'argomento; al titolo è premesso il verso "Κυπριανὸς παράκλησις ἀσύγκριτος εἰς μετάνοιαν".

cc. 116v-128v
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Ad Iulianum tributorum exaequatorem, DOC, 2, 867.
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in latino in parte ed. Billius, 1611, 541-546.
Osservazioni: al titolo sono premessi due versi giambici: "Ἀπογραφεὶς ἐνταῦθα Καίσαρος νόμω / εἰς οὐρανοὺς γράφει με δοῦλον δεσπότης".

cc. 129v-146r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. Hoeschel, 1587, 20-84; in latino ed. PG, 127, 1177-1212.
Titolo identificato: In Theophania, DOC, 2, 867.

cc. 146r-195r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in parte in latino ed. Billius, 1611, 768-785.
Titolo identificato: In laudem Basilii Magni, DOC, 2, 867.
Osservazioni: al titolo precede: "Προκείμενος οὗτος ὁ λόγος - ἐπιτάφιος ὡνομάσθη".

cc. 195r-212r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. in latino PG, 127, 1211-1244.
Titolo identificato: In sancta Lumina, DOC, 2, 867.
Osservazioni: precede l'argomento; sono premessi al testo due versi giambici "Τὸ πῦρ ἄυλον ἀλλὰ σῶζον τὴν ὒλην / ῥείθροις ἀναπλάττει με τοῦ Ἰορδάνου".

cc. 212v-249r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in latino ed. PG, 127, 1243-1302.
Titolo identificato: In s. Bactisma, DOC, 2, 867.
Osservazioni: con argomento; precedono due versi giambici: "Τὸ φῶς τὸ θαῦμα τὴν χάριν τὴν ἀξίαν / τὴν δωρεὰν θαύμαθε τοῦ βαπτίσματος".

cc. 249r-254r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Ad Gregorium Nyssenum, DOC, 2, 867.
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. PG, 36, 969 C-984 C 13.
Osservazioni: precede un verso giambico: "Πιστὸν φίλον ἐνταῦθα λάμπου λαμπάδι".

cc. 254r-275r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in latino ed. Billius, 1611, 785-794.
Titolo identificato: In laudem s. Athanasii, DOC, 2, 867.
Osservazioni: con argomento; è premesso il verso "Ἀθανάσιος πῦργος ὀρθοδοξίας".

cc. 275v-296r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027.
Titolo identificato: Supremum vale, DOC, 1, 867.
Commento inc. Πῶς ὑμῖν τὰ ἡμέτερα.
Argomento inc. Οἱ ἑκατὸν πεντήκοντα; ed. Sajdak, 1914, 172-173.

cc. 296r-318v
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; ed. Dyobouniotes, 1950, 355-384.
Titolo identificato: De pauperum amore, DOC, 2, 867.
Osservazioni: con argomento.

cc. 319r-334r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Autore: Nicetas: Heracleensis <ca. 1030-1117> (DOC, 2, 1351).
Titolo identificato: Commentarius in s. Gregorii Nazianzeni orationes, DOC, 2, 1351; CPG 3027; in parte in latino ed. Billius, 1611, 645-654.
Titolo identificato: In patrem tacentem propter plagam grandinis, DOC, 2, 867.
Osservazioni: con argomento.
Bianche cc. 334v-337r, 338rv.

cc. 339r-380v
Autore: Basilius: Caesariensis <santo; ca. 330-379> (DOC, 1, 368-378).
Titolo uniforme: Homiliae in hexaemeron, CPG 2835.
Osservazioni: precedοnο ogni omelia il testo dell'Antico Testamento che viene illustrato con titolo: "τοῦ αὐτοῦ λόγος (numero aggiunto) δέσποτα εὐλόγησον".
Bianche cc. 381r-382v.

Bibliografia a stampa: P. Baffi, Catalogus mss. Graecorum Bibliothecae Regiae Neapolitanae, in: J. A. Fabricius, Bibliotheca graeca, 5, Hamburg 1796, 780, n. 90.
S. Cirillo, Codices Graeci manuscripti Regiae Bibliothecae Borbonicae, 1, Neapoli 1826, 51-57.
G. Pierleoni, Catalogus codicum graecorum Bibliothecae Nationalis Neapolitanae, I, Roma 1962, 78-81.
L. Pernot, La Collection de Manuscrits grecs de la maison Farnèse, in "Mélanges de l'École Française de Rome", 91 (1979), 457-506, qui 475.
M.R. Formentin, Uno "scriptorium" a palazzo Farnese?, in "Scripta. An international Journal of Codicology and Palaeography", 1 (2008), 77-102, qui 79.

Fonti: D. Hoeschel, Omiliai theophoron tinon pateron. Homiliae quaedam sacrae, Basilij M. Gregorij Nysseni, Nazianzeni, Ioan Chrysostomi, Cyri Germani; in praecipuas anni ferias: cum fragmento Cyrilli Alexandrini, Augustae 1587.
J. Billius, Sancti Patris Nostri Gregorii Nazianzeni theologi Opera, Lutetiae Parisiorum 1611.
J. Sajdak, Historia critica scholiastarum et commentatorum Gregorii Nazianzeni, 1, De codicibus scholiastarum et commentatorum Gregorii Nazianzeni. Accedit appendix de pseudogregorianis et gregorii encomiis, Cracoviae 1914.
K. Dyobouniotis, Νικήτα Ἡρακλείας ἑρμηνεία εἰς λόγους Γρηγορίου Ναζιανζηνοῦ, in "Θεολογία", 21 (1950), 354-384.
Clavis Patrum Graecorum qua optimae quaeque scriptorum patrum Graecorum recensiones a primaevis saeculis usque ad octavum commode recluduntur, Turnhout 1974-2003.
V. Volpi, DOC. Dizionario delle opere classiche, Milano 1994.

Recupero da catalogo

(Mioni, 1992, 62-65).


Fondo: .
Lingue:

Catalogazione: Data creazione scheda: Data ultima modifica:

Footer links

Site sections

Catalogue

Project

Downloads

Site map


The texts and the images are exclusively for personal use and to didactic and research purpose, to condition that the source is cited. Use for commercial or profit purposes is not allowed.

Valid XHTML 1.0 Strict - Valid CSS - Level Triple-A conformance, W3C-WAI Web Content Accessibility Guidelines 1.0 - Section 508.

visitators since 1 marzo 2006.