II B 15           

Descrizione del manoscritto

Napoli, Biblioteca nazionale Vittorio Emanuele III, II B 15

1201-1300 · membr., guardie cartacee · cc. 3 + 277 + 1 · mm 200165.

Fascicolazione: 1 (6), 2-14 (8), 15 (6), 16-20 (8), 21 (7), 22-28 (8), 29 (7), 30-35 (8), 36 (3).
Segnatura dei fascicoli: non numerati.
Rigatura: cc. 1-129: Lake I, 1 a = Leroy, OO D 1; cc. 130-277: Leroy 16 D 1 n.
Specchio rigato: mm. 140/145×110/115.
Righe: 19/20 (cc. 1-86v, 125-234v); 26/27 (cc. 235-277).
Scrittura e mani: tre mani hanno copiato il codice: la più antica ha vergato cc. 1r-86v e 125r-234v; la seconda probabilmente coeva ha scritto cc. 87r-124v; la terza di poco più recente ha vergato cc. 235r-277r. Un'altra mano ha apposto scoli e aggiunte ai margini; note recenti di scarso valore a cc. 187v e 259v.
Stato di conservazione: pergamena rovinata e macchiata dall'umidità; alcuni margini lacerati sono stati rinforzati con strisce di carta non senza danno per la scrittura. Gli angoli superiori di cc. 228-277 sono rifilati.

Decorazione: 1201-1300 (titoli delle opere e dei capitoli e lettere iniziali maggiori in rosso).

Legatura: 1601-1700 (legatura farnesiana; sul dorso gigli farnesiani quasi svaniti); restauro: restaurato egregiamente nell'a. 1962 nella badia di Grottaferrata.

Storia: appartenuto alla biblioteca privata di casa Farnese.

Farnese <casa>.

cc. 1r-3r
Autore: Isaacus: Armenus <sec. 12.> (DOC, 2, 1068-1069).
Titolo presente: Αἱ τῶν Ἀρμενίων αἱρέσεις κεφαλαιωδῶς εἰσὶν οὒτως (c. 1r).
Titolo identificato: Oratio invectiva adversus male sentientes ac haereticos Armenios, DOC, 2, 1069; PG, 132, 1217-1238; compendio.
Testo inc. Τὸν κύριον ἡμῶν Ἰ.Χ... ἐν μιᾶ φύσει καὶ μιᾶ θελήσει καὶ μιᾶ ἐνεργεία..., expl. οἰκονομικῶν τε κὰι τοπικῶν ἁγίων συνόδων ἀνεθεματίσθησαν.

cc. 3r-4v
Autore: Psellus, Michael <1018-1078> (DOC, 2, 1548-1554).
Titolo identificato: Versus de dogmate, DOC, 2, 1554; PG, 122, 811-818.
Osservazioni: a c. 3rv vv. 1-25; dopo c. 3v sono cadute due carte, seguono a c. 4rv i vv. 131-163.

cc. 4v-5v
Titolo identificato: Anathemata contra Origenem in Concilio Oecumenico V, Lambeck, 8, 1679, 917-922; cfr. Diekamp, 1899, 90-96.
Testo inc. Εἴ τις λέγει ἣ ἔχει προυπάρχειν, expl. πᾶσι τοῖς αἱρετικοῖς.

cc. 5v-15r
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Explanatio Cyrilli XII Capitularum, ACO, 1.5, 15-25; PG, 76, 294-313.

cc. 15r-18v
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Ad Nestorium, DOC, 1, 592; CPG 5304 = 8629.

cc. 18v-28v
Autore: Cyrillus Alexandrinus <santo>.
Titolo identificato: Ad Nestorium, DOC, 1, 592; CPG 5317 = 8644.

cc. 28v-34r
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Ad Johannem Antiochenum, DOC, 1, 592; CPG 5339 = 8848.

cc. 34v-40r
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Ad Successum episcum Diocaesareae, DOC, 1 592; CPG 5345.

cc. 40v-46r
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Ad Successum episcum Diocaesareae, DOC, 1, 592; CPG 5346.
Testo expl. κακοργίας; PG, 77, 245 C 11.

cc. 46r-58v
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Ad Acacium Melitenum, DOC, 1, 592; CPG 5340 = 8865.

cc. 58v-60v
Autore: Cyrillus: Alexandrinus <santo> .
Titolo identificato: Commonitorium ad Eulogium presbyterum, DOC, 1, 592; CPG 5344 = 8866.

c. 61r
Autore: Basilius: Caesariensis <santo; ca. 330-379> (DOC, 1, 368-378).
Titolo presente: Τοῦ μεγάλου ἁγίου Βασιλείου ἐκ τῶν ἀσκητικῶν αὐτοῦ λόγων (c. 61r).
Testo inc. Ἓν μὲν δὲ τοῦτο ἔχειν προειλεμμένον ; cfr. Schwartz, 1927, XI.

c. 61v
Autore: Basilius: Caesariensis <santo; ca. 330-379> (DOC, 1, 368-378).
Titolo uniforme: Asceticon magnum, DOC, 1, 368; CPG 2875; regole nn. 213, 211, 259.

cc. 61v-62r
Autore: Basilius: Caesariensis <santo; ca. 330-379> (DOC, 1, 368-378).
Titolo identificato: In s. Christi generatione, DOC, 1, 377; CPG 2913; excerptum (PG, 31, 1460 C 4-1461 A 10).
Testo inc. Τίνα τρόπον φησὶν ἐν σαρκὶ ἡ θεότης, expl. μετέδωκεν ἀσθενείας.

cc. 62r-67r
Autore: Gregorius: Thaumaturgus <fl. ca. 270> (DOC, 1, 884-885).
Titolo identificato: De fide capitula duodecim, DOC, 1, 885; CPG 1772.

c. 67rv
Autore: Gregorius: Nyssenus <sec. 4.> (DOC, 1, 869).
Titolo identificato: In Canticum canticorum homiliae XV, CPG 3158; cap. V, v. 1-2.

cc. 67v-78r
Autore: Gregorius: Nazianzenus <santo; 329/30-389/90> (DOC 1, 859-869).
Titolo identificato: Epistulae, DOC, 1, 864-866; epist. 202, 101.

cc. 78v-92v
Autore: Leo <papa; 1.> (440-461; ACOLIT, 1, 304).
Titolo identificato: Epistulae, DOC, 2, 1206-1211; epist. 28 (CPG 8922).

cc. 93r-96v
Autore: Johannes: Damascenus <santo; m. 749> (PMA, 377).
Titolo identificato: Institutio elementaris, DOC, 2, 1162; CPG 8040.

cc. 96v-124r
Autore: Johannes: Damascenus <santo; m. 749> (PMA, 377).
Titolo identificato: Dialectica, DOC, 2, 1158-1159; CPG 8041; recensio brevior.

cc. 124r-255v
Autore: Johannes: Damascenus <santo; m. 749> (PMA, 377).
Titolo identificato: Expositio fidei, CPG 8043.

cc. 255v-273v
Autore: Johannes: Damascenus <santo; m. 749> (PMA, 377).
Titolo identificato: De haeresibus, DOC, 2, 1159; CPG 8044; omessi i capp. De Severo (PG, 94, 744 B-745) e De Autoproscoptis (PG, 94, 761 B-764 A 5).
Testo expl. mutilo ἀλλ'ἡμεῖς σαφῶς; PG, 94, 772 C 13.

Bibliografia a stampa: P. Baffi, Catalogus mss. Graecorum Bibliothecae Regiae Neapolitanae, in: J. A. Fabricius, Bibliotheca graeca, 5, Hamburg 1796, 778, n. 54.
S. Cirillo, Codices Graeci manuscripti Regiae Bibliothecae Borbonicae, 1, Neapoli 1826, 163-167, n. XLIX.
E. Schwartz, Acta Conciliorum Oecumenicorum, Collectio Vaticana 140-164, I.5, Berolini-Lipsiae 1927, X-XI.
B. Kotter, Die Überlieferung der Pege Gnoseos des Hl. Johannes von Damaskos, Ettal 1959, 44, n. 376.
G. Pierleoni, Catalogus codicum graecorum Bibliothecae Nationalis Neapolitanae, I, Roma 1962, 161-164, n. 53.
B. Kotter, Die Schriften des Johannes von Damaskos, I-V, Berlin-New York 1969-1988, I, 6; II, XXXVII; IV, 13.
L. Pernot, La Collection de Manuscrits grecs de la maison Farnèse, in "Mélanges de l'École Française de Rome", 91 (1979), 457-506, qui 476.
E. Mioni, Catalogus codicum graecorum Bibliothecae Nationalis Neapolitanae, I.1, Roma 1992, 119-120.
M.R. Formentin, Uno "scriptorium" a palazzo Farnese?, in "Scripta. An international Journal of Codicology and Palaeography", 1 (2008), 77-102, qui 79.

Fonti: P. Lambeck, Commentariorum de augustissima Bibliotheca Cæsarea Vindobonensi, 1-8, Vindoboae 1665-1679.
Patrologia Graeca, ed. J.-P. Migne, Paris 1857-1886.
F. Diekamp, Die Origenistischen streitigkeiten im sechsten Jahrhundert und das fünfte allegemeine Concil, Münster 1899.
E. Schwartz, Acta Conciliorum Oecumenicorum, Collectio Vaticana 140-164, I.5, Berolini-Lipsiae 1927.
K. Lake – S. Lake, Dated Greek Minuscule Manuscripts to the Year 1200, II (Manuscripts in Venice, Oxford, and London), Boston 1934.
M. Geerard, Clavis Patrum Graecorum, Turnhout 1974-1987.
Clavis Patrum Graecorum qua optimae quaeque scriptorum patrum Graecorum recensiones a primaevis saeculis usque ad octavum commode recluduntur, Turnhout 1974-2003.
J. Leroy, Les types de réglure des manuscrits grecs, Paris 1976.
V. Volpi, DOC. Dizionario delle opere classiche, Milano 1994.
ACOLIT, 1, Bibbia, Chiesa cattolica, Curia romana, Stato pontificio, Vaticano, papi e antipapi, Milano 1998.
Personennamen des Mittelalters. Nomina Scriptorum Medii Aevi. PMA, red. Bearb. C. Fabian, 2. erw. Ausg., München 2000.

Recupero da catalogo

(Mioni, 1992, 119-120).


Fondo: .
Lingue:
Codici di contenuto:
Catalogazione: Data creazione scheda: Data ultima modifica:

Collegamenti di fine pagina

accesso veloce



Catalogo



Progetto



Documenti scaricabili



Mappa del sito


I testi e le immagini sono riproducibili esclusivamente per uso personale e a scopo didattico e di ricerca, a condizione che venga citata la fonte.
Non è consentito alcun uso che abbia scopi commerciali o di lucro.

Valid XHTML 1.0 Strict - Valid CSS - Level Triple-A conformance, W3C-WAI Web Content Accessibility Guidelines 1.0 - Section 508.

visitatori dal 1 marzo 2006.